Σε κάθε γωνιά της περιοχής του δήμου Παλιανής, πάνω σε απόκρημνες κορφές, σε κοιλάδες και φαράγγια , σε πυκνοφυτεμένα αμπέλια και ελιές, μέσα σε βράχια και σπηλιές ο επισκέπτης θα ανακαλύψει την απόδειξη του έντονου θρησκευτικού συναισθήματος των κατοίκων του. Αρκετά ξωκλήσια και μοναστήρια , που αποτέλεσαν άλλοτε σημεία αναφοράς της πίστης των Κρητικών στις δύσκολες εποχές, υπάρχουν μέχρι και σήμερα.
Πολλά από αυτά γιορτάζουν ακόμα τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Εκεί οι πιστοί έχουν την ευκαιρία να συνευρεθούν στην φύση με καλό κρασί και μεζέδες
Θαυμάσιες εκκλησιές με εξαιρετικές τοιχογραφίες-εν μέρει από μαέστρους της βυζαντινής αγιογραφίας, καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα αυτού του τόπου.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΕΝΕΡΑΤΟΥ
Μονή Αγίας Θεοτόκου
Η πρώτη αναφορά για τη Μονή Θεοτόκου προέρχεται από έγγραφο του τουρκικού αρχείου, το 1754. Κάτοικοι των χωριών Βενεράτο και Γαλένι υπέβαλαν αναφορά στις τουρκικές αρχές ζητώντας άδεια για την επισκευή των ναών της Θεοτόκου κοντά στο Βενεράτο και της Παναγίας στο Γαλένι.
«Επειδή ή πλησίον του χωρίον μας Βενεράτο της επαρχίας Τεμένους του Σαντζακίου Χάνδακος κειμένη εκκλησία της Αγίας Θεοτόκου, λόγω παρελεύσεως πολλοϋ χρόνου κατέστη ετοιμόρροπος καί ή είσοδος καί ή έξοδος εξ αυτής είναι επικίνδυνος καί επίφοβος καί θα ήδύνατο αυτη νά έπιδιορθωθή, ώς είχε πρότερον, ... αίτούμεθα τήν ύμετέραν υψηλήν εύσπλαχνίαν προς τόν ιερόν άχιτναμέν» κ.λπ.
Οι τουρκικές αρχές διέταξαν επιτόπια έρευνα και υπολογισμό των δαπανών επισκευής για τους δύο ναούς «των οποίων οι κάτοικοι άπιστοι ραγιάδες, οι κοτζαμπάσηδες οι γέροντες μοναχοί, ιερείς καί Ηγούμενοι έζήτησαν δι αιτήσεως των τήν επιδιόρθωσίν των, εξ αιτίας παρελεύσεως πολλοϋ χρόνου πλήρως καταστραφεισών εκκλησιών τούτων, εις βαθμόν νά μή δύνανται νά εκτελούνται εν αύταϊς αϊ σαθραί ίεροτελεστίαι των, καί επί τω δρω όπως έπανακτισθώσιν και άνακαινισθώσιν τά ετοιμόρροπα καί καταπεσόντα τμήματα των καί μή μεταβάλουν αϊ επιδιορθώσεις αύται τό άρχικόν αυτών σχήμα καί επιδιορθωθούν άνευ άνυψώσεως καί διευρύνσεως...». Η σαφής αναφορά του εγγράφου σε «γέροντες, μοναχούς, ιερείς και Ηγουμένους» αποδεικνύει οτι έναν αιώνα μετά την τουρκική κατάκτηση η μονή εξακολουθούσε να λειτουργεί, έστω και ετοιμόρροπη.
Η επιτόπια έρευνα που έγινε τον Οκτώβριο του 1754 απέδειξε ότι πράγματι οι δυό ναοί χρειάζονταν επισκευή. Μέτρησαν «δια του αρχιτεκτονικού πήχεως» τις εκκλησίες και διεπίστωσαν ότι η Αγία Θεοτόκος
«...είναι μήκους μέν δώδεκα πήχεων, πλάτους επτά πήχεων καί δεκαοκτώ δακτύλων καί ύψους οκτώ πήχεων. Έσημείωσαν δέ, ότι μία θύρα αυτής εις τό βόρειον μέρος καί τά παραθυρόφυλλα δύο παραθύρων καί εκ των εν αυτή δεκαέξι στασιδιών, τά πέντε χρήζουν άνακαινίσεως καί τά πέντε έπιδιορθώσεως. 'Η δέ στέγη αυτής, μήκους δώδεκα πήχεων καί πλάτους επτά πήχεων καί δεοκαοκτώ δακτύλων, δέον νά χρισθή εν μέρει δι' άμμοκονίας, νά ανακαινισθούν δέ οι καταστραφέντες κέραμοι. Νά κλείση ή κατά πλάτος της στέγης μικρά άψίς καί νά έπιχρισθή καί χαλικολογηθή ό τοίχος ταύτης...».
Το τουρκικό αρχείο όμως παρέχει και πληρέστερες ειδήσεις για τη Μονή Αγίας Θεοτόκου. Τον Ιούλιο του 1758 η Μονή εξακολουθούσε να είναι ετοιμόρροπος και...
«...διά τήν επιδιόρθωσίν της δέν έπαρκουν τά άφιερωθέντα αύτης ακίνητα ούτε καί άρκουν επίσης αϊ πρόσοδοι των ακινήτων διά τήν έπιδιόρθωσίν της...».
Από το σχετικό έγγραφο πληροφορούμαστε ότι η Μονή ανήκε στο Μητροπολίτη Κρήτης "Γεράσιμο υιό Γιάννη" ο οποίος την είχε αποκτήσει "δι' ανταλλαγής βακουφικών ακινήτων".
Πρόκειται για το Μητροπολίτη Γεράσιμο τον Λετίτζη τον από Μονεμβασία, που διετέλεσε Μητροπολίτης Κρήτης από το 1725 ως το 1756. Ο Γεράσιμος ήταν από το Βενεράτο και ήταν φυσικό να ενδιαφερθεί να αποκτήσει "δι' ανταλλαγής" ένα ιερό καθίδρυμα του τόπου καταγωγής του.
Δεν μου είναι γνωστή καμιά άλλη αναφορά όσον αφορά την εποχή που η Μονή Αγίας Θεοτόκου έγινε "βακουφικό κτήμα". Είναι πιθανόν να ανήκε στη Μονή Παλιανής, της οποίας η περι¬ουσία περιήλθε στην τουρκική κυριαρχία μετά την κατάκτηση της Κρήτης.
Ο Γεράσιμος Λετίτζης όμως εκχώρησε τη μονή στο διάδοχο του, τον Γεράσιμο τον τρίτο τον εκ Χίου (1756-1769). Και εκείνος, όταν είδε πως ήταν αδύνατο να επισκευασθεί με τα εισοδήματα της, αποφάσισε να την εκχωρήσει στη Μονή Επανωσήφη:
«άφιερώ ταύτην καί τά κατωτέρω περιγραφόμενα ακίνητα, ταύτης, δι' ειλικρινούς και οικιοθελούς προθέσεως καί αιωνίας άφιερώσεως, διά τους πτωχούς της εν τη επαρχία Μονοφατσίου κειμένης μονής Άγίον Γεωργίου Έπανωσήφη.
Λίγη ώρα μετά την αφιέρωση ο Μητροπολίτης μετάνιωσε και προσπάθησε να ακυρώσει τη δωρεά, χωρίς αποτέλεσμα όμως.
Τα περιουσιακά στοιχεία της μονής κατά το 1758 ήταν αξιόλογα. Στο Βενεράτο: Αμπέλι εκτάσεως επτά ντονουμίων Αγρός ποτιστικός τεσσάρων ντονουμίων.
και Αγροί, σε διάφορες τοποθεσίες, εκτάσεως 156 μουζουρίων. Στην Αυγενική, αγροί εκτάσεως 6 μουζουρίων 53. Από το 1758 λοιπόν η μονή ακολουθεί την πορεία της πλούσιας Μονής Αγ. Γεωργίου Επανωσήφη. Η σχέση αυτή διατηρήθηκε άτυπα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε παραχωρήθηκε άτυπα στη Μονή Παλιανής. Αργότερα τα 2/3 της περιουσίας στον Οργανισμό Διαχειρήσεως Εκκλησιαστικής περιουσίας. Σήμερα ακόμη και ο ναός έχει παραχωρηθεί στην Ενορία Βενεράτου.
Δεν είναι γνωστό το πότε επισκευάστηκε τελικά η Μονή. Οικοδομικές εργασίες έγιναν, πάντως, κατά το 1816, όπως μαρτυρεί επιγραφή που βρίσκεται σήμερα εντοιχισμένη πάνω από το υπέρθυρο της κυρίως εισόδου.
Από τη Μονή Αγίας Θεοτόκου προέρχεται παλαιό Ευαγγέλιο (έκδοσης του 1614 "εν ταις κλειναίς Βενετίαις") το οποίον περιέχει πλήθος πολυτίμων ενθυμίσεων, που δημοσιεύτηκαν από το Νικ. Σταυρινίδη.
Ο Σταυρινιδης είχε δει το Ευαγγέλιο αυτό στο ναό της Χρυσοπηγής, στη "Mεσκινιά" του Ηρακλείου, και έγραψε σχετικά:
«Τό Εύαγγέλιον αυτό ήρθε στην εκκλησία τής Χρυσοπηγής του λωβοχωρίου τής Μεσκηνιάς τοϋ Μ. Κάστρου από τήν Μονήν τής Άγιας Θεοτόκου "εις τόν Απόλλωνα". Αυτό με κάνει νά πιστεύω δτι κάποιος ιερομόναχος τής Μονής αυτής, είτε λεπρός είτε από ιδική του προαίρεση, ύπηρέτησε στην 'Εκκλησία της Χρυσοπηγής, οπού καί άφησε τό Ευαγγέλιο αυτό, ή ακόμη διότι τό πρόσφερε ή Μονή τής Άγιας Θεοτόκου πού εν τω μεταξύ εΐχε περιέλθει στην εξουσία τής Μονής Άγιου Γεωργίου Άπανωσήφη, στην εκκλησία τής Χρυσοπηγής. Πριν προχωρήσω στις ενθυμίσεις πού υπάρχουν από Ευαγγέλιο αυτό, θέλω νά πώ δυό λόγια γιά τή Μονή τής Παλιανής, στην αντίπερα δχθη του χειμάρου.
Στά παλιά χρόνια ήταν μιά ανεξάρτητη μονή. Πότε ιδρύθηκε, ποίοι ήταν οι Ηγούμενοι της, τά ακίνητα της καί τά αλλά σχετικά μέ τή μονή αυτή δυστυχώς δέν γνωρίζουμε επί του παρόντος...
...Σήμερα τό Μοναστήρι αυτό δεν υπάρχει, περιήλθε στην κατοχή τοϋ Εφεδρικού Ταμείου, ρήμαξαν τά κελλιά καί ή εκκλησία τής Θεοτόκου παραχωρήθηκε στην Κοινότητα Βενεράτου. Στή δεύτερη σελίδα τοϋ Ευαγγελίου αύτού υπάρχει ή ακόλουθη ένθύμιση, πολύ κακογραμμένη από άνθρωπο αγράμματο. Μεταφέροντας την στην ορθή γραφή, διαβάζει κανείς τά εξής: Θείον καί ιερόν Εύαγγέλιον τό όποιον εστί τής Αγίας Θεοτόκου εις τόν Απόλλωνα, τοϋ Άγιου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοϋ Άπανωσήφη καί όστις τό ξενώση νά....»
(Εφημ. "Πατρίς", φ. 3043,12-1-1957, σελ. 1).
Το Ευαγγέλιο της Θεοτόκου λοιπόν μεταφέρθηκε στη Χρυσοπηγή μετά το 1758, που η μονή αγοράστηκε απο την πλούσια Μονή Αγ. Γεωργίου Απανωσήφη.
Το Ευαγγέλιο όμως αυτό συνδέει τη Μονή Θεοτόκου με έναν λόγιο διδάσκαλο του 18ου αιώνα. Το Συνέσιο. Μια ένθύμιση αχρονολόγητη αναφέρει:
" Έτούτο υπάρχει τό θείον καί ιερόν Εύαγγέλιον του άγιου άρχιμανδρίτου Συνεσίου του Κρητός"
Άγιος Φανούριος
Παλαιός σπηλαιώδης ναός που ανακαινίστηκε πριν από το 1940. Βρίσκεται σε μια απόμερη περιοχή, στις όχθες του ποταμού Απόλλωνα, ανάμεσα στη Μονή Παλιανής και τη Μονή Αγίας Θεοτόκου.
Πολύ κοντά στο ναό υπάρχει πηγή με αρκετό νερό που παλιότερα χρησιμοποιούταν για την ύδρευση του χωριού Βενεράτο. Η τελευταία ανακαίνιση αποστέρησε το ναό από την παλιά γραφικότητα του, τότε που η οροφή ακουμπούσε στην κοιλότητα του βράχου.
Η αρχαιότερη μαρτυρία για την περιοχή του Αγίου Φανουρίου, προέρχεται από τουρκικό έγγραφο του 1673, λίγα μόλις χρόνια μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης της Κρήτης. Τότε λειτουργούσαν υδρόμυλοι στην περιοχή αυτή και οι ιδιοκτήτες δυό μύλων διεκδικούσαν το νερό του ποταμού. Τελικά συμφώνησαν να διοχετεύονται εκ περιτροπής τα νερά και του ποταμού και της κρήνης του Αγ. Φανουρίου και στους δύο μύλους (Ή. Σταυρινίδη, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων, τόμος Β' σελ. 148-149).
Οι καλόγριες της Παλιανής πιστεύουν ότι υπήρχε εκεί παλαιό ασκητήριο• πήγαιναν μάλιστα, παλαιότερα, συχνά για να θυμιάσουν το χώρο του ασκητή. Πάνω από την κρήνη υπήρχαν δύο δωμάτια και ένα μικρό πέτρινο κρεβάτι και με ωραίο κόκκινο ασβεστοκονίαμα. Τα κτήρια αυτά δεν υπάρχουν σήμερα. Όσο για το πρόσωπο του ερημίτη, η παράδοση θέλει ως ασκητή του ποταμού Απόλλωνα τον ίδιο τον Άγιο Φανούριο!
(Την παράδοση διηγήθηκε η Ηγουμένη της Μονής Παλιανής Θεοπίστη Σφακιανάκη. Και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, ειδικά για τη λατρεία του Αγ. Φανουρίου στην Κρήτη, αυτή η παράδοση. Ένας στρατιωτικός Άγιος, που λατρεύεται για αιώνες τώρα στην Κρήτη, εμφανίζεται από την παράδοση ως ασκητής κοντά στη Μονή Παλιανής!
Η κρήνη της πηγής Αγ. Φανουρίου φωτογραφήθηκε από τον Ιταλό αρχαιολόγο Ο. G. Gerora, ο οποίος και διάβασε τη χρονολογία 1497 σ' αυτήν.
(φώτο: Η κρήνη του Αγίου Φανουρίου Gerola G. 1900 - 1902 )
Δίκλιτη βασιλική εντός οικισμού του Βενεράτου 12ου -13ου αιώνα. Αποτέλεσε τον ενοριακό ναό του Βενεράτου εως το 1895.Το ένα κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και το άλλο στην Αγία Αικατερίνη. Παλαιότερα περιμετρικά του ναού υπήρχαν κελλιά καθώς και αποθήκες, τα οποία πέρα από τις ανάγκες του ναού λειτούργησαν και ως οι πρώτοι εκπαιδευτικοί πυρήνες για τα παιδιά του χωριού κατά την Τουρκοκρατία.Έξω από τον ναό πραγματοποιούνταν μέχρι το 1890 περίπου παζάρι. Εορτάζει του Αγίου Γεωργίου και στις 25 Νοεμβρίου της Αγίας Αικατερίνης.
Η Αγία Φωτεινή
Πολλά από αυτά γιορτάζουν ακόμα τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Εκεί οι πιστοί έχουν την ευκαιρία να συνευρεθούν στην φύση με καλό κρασί και μεζέδες
Θαυμάσιες εκκλησιές με εξαιρετικές τοιχογραφίες-εν μέρει από μαέστρους της βυζαντινής αγιογραφίας, καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα αυτού του τόπου.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΕΝΕΡΑΤΟΥ
Μονή Αγίας Θεοτόκου
Μικρή μονή δίπλα στον ποταμό Απόλλωνα, στη διοικητική περιφέρεια του χωριού Βενεράτο.
Δεν είναι γνωστό το πότε χτίστηκε, αν ληφθεί όμως υπ' όψιν το ότι κατά το 1754 ήταν ήδη ετοιμόρροπη, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι λειτουργούσε κατά τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας.Η πρώτη αναφορά για τη Μονή Θεοτόκου προέρχεται από έγγραφο του τουρκικού αρχείου, το 1754. Κάτοικοι των χωριών Βενεράτο και Γαλένι υπέβαλαν αναφορά στις τουρκικές αρχές ζητώντας άδεια για την επισκευή των ναών της Θεοτόκου κοντά στο Βενεράτο και της Παναγίας στο Γαλένι.
«Επειδή ή πλησίον του χωρίον μας Βενεράτο της επαρχίας Τεμένους του Σαντζακίου Χάνδακος κειμένη εκκλησία της Αγίας Θεοτόκου, λόγω παρελεύσεως πολλοϋ χρόνου κατέστη ετοιμόρροπος καί ή είσοδος καί ή έξοδος εξ αυτής είναι επικίνδυνος καί επίφοβος καί θα ήδύνατο αυτη νά έπιδιορθωθή, ώς είχε πρότερον, ... αίτούμεθα τήν ύμετέραν υψηλήν εύσπλαχνίαν προς τόν ιερόν άχιτναμέν» κ.λπ.
Οι τουρκικές αρχές διέταξαν επιτόπια έρευνα και υπολογισμό των δαπανών επισκευής για τους δύο ναούς «των οποίων οι κάτοικοι άπιστοι ραγιάδες, οι κοτζαμπάσηδες οι γέροντες μοναχοί, ιερείς καί Ηγούμενοι έζήτησαν δι αιτήσεως των τήν επιδιόρθωσίν των, εξ αιτίας παρελεύσεως πολλοϋ χρόνου πλήρως καταστραφεισών εκκλησιών τούτων, εις βαθμόν νά μή δύνανται νά εκτελούνται εν αύταϊς αϊ σαθραί ίεροτελεστίαι των, καί επί τω δρω όπως έπανακτισθώσιν και άνακαινισθώσιν τά ετοιμόρροπα καί καταπεσόντα τμήματα των καί μή μεταβάλουν αϊ επιδιορθώσεις αύται τό άρχικόν αυτών σχήμα καί επιδιορθωθούν άνευ άνυψώσεως καί διευρύνσεως...». Η σαφής αναφορά του εγγράφου σε «γέροντες, μοναχούς, ιερείς και Ηγουμένους» αποδεικνύει οτι έναν αιώνα μετά την τουρκική κατάκτηση η μονή εξακολουθούσε να λειτουργεί, έστω και ετοιμόρροπη.
Η επιτόπια έρευνα που έγινε τον Οκτώβριο του 1754 απέδειξε ότι πράγματι οι δυό ναοί χρειάζονταν επισκευή. Μέτρησαν «δια του αρχιτεκτονικού πήχεως» τις εκκλησίες και διεπίστωσαν ότι η Αγία Θεοτόκος
«...είναι μήκους μέν δώδεκα πήχεων, πλάτους επτά πήχεων καί δεκαοκτώ δακτύλων καί ύψους οκτώ πήχεων. Έσημείωσαν δέ, ότι μία θύρα αυτής εις τό βόρειον μέρος καί τά παραθυρόφυλλα δύο παραθύρων καί εκ των εν αυτή δεκαέξι στασιδιών, τά πέντε χρήζουν άνακαινίσεως καί τά πέντε έπιδιορθώσεως. 'Η δέ στέγη αυτής, μήκους δώδεκα πήχεων καί πλάτους επτά πήχεων καί δεοκαοκτώ δακτύλων, δέον νά χρισθή εν μέρει δι' άμμοκονίας, νά ανακαινισθούν δέ οι καταστραφέντες κέραμοι. Νά κλείση ή κατά πλάτος της στέγης μικρά άψίς καί νά έπιχρισθή καί χαλικολογηθή ό τοίχος ταύτης...».
Το τουρκικό αρχείο όμως παρέχει και πληρέστερες ειδήσεις για τη Μονή Αγίας Θεοτόκου. Τον Ιούλιο του 1758 η Μονή εξακολουθούσε να είναι ετοιμόρροπος και...
«...διά τήν επιδιόρθωσίν της δέν έπαρκουν τά άφιερωθέντα αύτης ακίνητα ούτε καί άρκουν επίσης αϊ πρόσοδοι των ακινήτων διά τήν έπιδιόρθωσίν της...».
Από το σχετικό έγγραφο πληροφορούμαστε ότι η Μονή ανήκε στο Μητροπολίτη Κρήτης "Γεράσιμο υιό Γιάννη" ο οποίος την είχε αποκτήσει "δι' ανταλλαγής βακουφικών ακινήτων".
Πρόκειται για το Μητροπολίτη Γεράσιμο τον Λετίτζη τον από Μονεμβασία, που διετέλεσε Μητροπολίτης Κρήτης από το 1725 ως το 1756. Ο Γεράσιμος ήταν από το Βενεράτο και ήταν φυσικό να ενδιαφερθεί να αποκτήσει "δι' ανταλλαγής" ένα ιερό καθίδρυμα του τόπου καταγωγής του.Δεν μου είναι γνωστή καμιά άλλη αναφορά όσον αφορά την εποχή που η Μονή Αγίας Θεοτόκου έγινε "βακουφικό κτήμα". Είναι πιθανόν να ανήκε στη Μονή Παλιανής, της οποίας η περι¬ουσία περιήλθε στην τουρκική κυριαρχία μετά την κατάκτηση της Κρήτης.
Ο Γεράσιμος Λετίτζης όμως εκχώρησε τη μονή στο διάδοχο του, τον Γεράσιμο τον τρίτο τον εκ Χίου (1756-1769). Και εκείνος, όταν είδε πως ήταν αδύνατο να επισκευασθεί με τα εισοδήματα της, αποφάσισε να την εκχωρήσει στη Μονή Επανωσήφη:
«άφιερώ ταύτην καί τά κατωτέρω περιγραφόμενα ακίνητα, ταύτης, δι' ειλικρινούς και οικιοθελούς προθέσεως καί αιωνίας άφιερώσεως, διά τους πτωχούς της εν τη επαρχία Μονοφατσίου κειμένης μονής Άγίον Γεωργίου Έπανωσήφη.
Λίγη ώρα μετά την αφιέρωση ο Μητροπολίτης μετάνιωσε και προσπάθησε να ακυρώσει τη δωρεά, χωρίς αποτέλεσμα όμως.
Τα περιουσιακά στοιχεία της μονής κατά το 1758 ήταν αξιόλογα. Στο Βενεράτο: Αμπέλι εκτάσεως επτά ντονουμίων Αγρός ποτιστικός τεσσάρων ντονουμίων.
και Αγροί, σε διάφορες τοποθεσίες, εκτάσεως 156 μουζουρίων. Στην Αυγενική, αγροί εκτάσεως 6 μουζουρίων 53. Από το 1758 λοιπόν η μονή ακολουθεί την πορεία της πλούσιας Μονής Αγ. Γεωργίου Επανωσήφη. Η σχέση αυτή διατηρήθηκε άτυπα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε παραχωρήθηκε άτυπα στη Μονή Παλιανής. Αργότερα τα 2/3 της περιουσίας στον Οργανισμό Διαχειρήσεως Εκκλησιαστικής περιουσίας. Σήμερα ακόμη και ο ναός έχει παραχωρηθεί στην Ενορία Βενεράτου.
Δεν είναι γνωστό το πότε επισκευάστηκε τελικά η Μονή. Οικοδομικές εργασίες έγιναν, πάντως, κατά το 1816, όπως μαρτυρεί επιγραφή που βρίσκεται σήμερα εντοιχισμένη πάνω από το υπέρθυρο της κυρίως εισόδου.
Από τη Μονή Αγίας Θεοτόκου προέρχεται παλαιό Ευαγγέλιο (έκδοσης του 1614 "εν ταις κλειναίς Βενετίαις") το οποίον περιέχει πλήθος πολυτίμων ενθυμίσεων, που δημοσιεύτηκαν από το Νικ. Σταυρινίδη.
Ο Σταυρινιδης είχε δει το Ευαγγέλιο αυτό στο ναό της Χρυσοπηγής, στη "Mεσκινιά" του Ηρακλείου, και έγραψε σχετικά:
«Τό Εύαγγέλιον αυτό ήρθε στην εκκλησία τής Χρυσοπηγής του λωβοχωρίου τής Μεσκηνιάς τοϋ Μ. Κάστρου από τήν Μονήν τής Άγιας Θεοτόκου "εις τόν Απόλλωνα". Αυτό με κάνει νά πιστεύω δτι κάποιος ιερομόναχος τής Μονής αυτής, είτε λεπρός είτε από ιδική του προαίρεση, ύπηρέτησε στην 'Εκκλησία της Χρυσοπηγής, οπού καί άφησε τό Ευαγγέλιο αυτό, ή ακόμη διότι τό πρόσφερε ή Μονή τής Άγιας Θεοτόκου πού εν τω μεταξύ εΐχε περιέλθει στην εξουσία τής Μονής Άγιου Γεωργίου Άπανωσήφη, στην εκκλησία τής Χρυσοπηγής. Πριν προχωρήσω στις ενθυμίσεις πού υπάρχουν από Ευαγγέλιο αυτό, θέλω νά πώ δυό λόγια γιά τή Μονή τής Παλιανής, στην αντίπερα δχθη του χειμάρου.
Στά παλιά χρόνια ήταν μιά ανεξάρτητη μονή. Πότε ιδρύθηκε, ποίοι ήταν οι Ηγούμενοι της, τά ακίνητα της καί τά αλλά σχετικά μέ τή μονή αυτή δυστυχώς δέν γνωρίζουμε επί του παρόντος...
...Σήμερα τό Μοναστήρι αυτό δεν υπάρχει, περιήλθε στην κατοχή τοϋ Εφεδρικού Ταμείου, ρήμαξαν τά κελλιά καί ή εκκλησία τής Θεοτόκου παραχωρήθηκε στην Κοινότητα Βενεράτου. Στή δεύτερη σελίδα τοϋ Ευαγγελίου αύτού υπάρχει ή ακόλουθη ένθύμιση, πολύ κακογραμμένη από άνθρωπο αγράμματο. Μεταφέροντας την στην ορθή γραφή, διαβάζει κανείς τά εξής: Θείον καί ιερόν Εύαγγέλιον τό όποιον εστί τής Αγίας Θεοτόκου εις τόν Απόλλωνα, τοϋ Άγιου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοϋ Άπανωσήφη καί όστις τό ξενώση νά....»
(Εφημ. "Πατρίς", φ. 3043,12-1-1957, σελ. 1).
Το Ευαγγέλιο της Θεοτόκου λοιπόν μεταφέρθηκε στη Χρυσοπηγή μετά το 1758, που η μονή αγοράστηκε απο την πλούσια Μονή Αγ. Γεωργίου Απανωσήφη.
Το Ευαγγέλιο όμως αυτό συνδέει τη Μονή Θεοτόκου με έναν λόγιο διδάσκαλο του 18ου αιώνα. Το Συνέσιο. Μια ένθύμιση αχρονολόγητη αναφέρει:
" Έτούτο υπάρχει τό θείον καί ιερόν Εύαγγέλιον του άγιου άρχιμανδρίτου Συνεσίου του Κρητός"
Παλαιός σπηλαιώδης ναός που ανακαινίστηκε πριν από το 1940. Βρίσκεται σε μια απόμερη περιοχή, στις όχθες του ποταμού Απόλλωνα, ανάμεσα στη Μονή Παλιανής και τη Μονή Αγίας Θεοτόκου.
Πολύ κοντά στο ναό υπάρχει πηγή με αρκετό νερό που παλιότερα χρησιμοποιούταν για την ύδρευση του χωριού Βενεράτο. Η τελευταία ανακαίνιση αποστέρησε το ναό από την παλιά γραφικότητα του, τότε που η οροφή ακουμπούσε στην κοιλότητα του βράχου.
Η αρχαιότερη μαρτυρία για την περιοχή του Αγίου Φανουρίου, προέρχεται από τουρκικό έγγραφο του 1673, λίγα μόλις χρόνια μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης της Κρήτης. Τότε λειτουργούσαν υδρόμυλοι στην περιοχή αυτή και οι ιδιοκτήτες δυό μύλων διεκδικούσαν το νερό του ποταμού. Τελικά συμφώνησαν να διοχετεύονται εκ περιτροπής τα νερά και του ποταμού και της κρήνης του Αγ. Φανουρίου και στους δύο μύλους (Ή. Σταυρινίδη, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων, τόμος Β' σελ. 148-149).Οι καλόγριες της Παλιανής πιστεύουν ότι υπήρχε εκεί παλαιό ασκητήριο• πήγαιναν μάλιστα, παλαιότερα, συχνά για να θυμιάσουν το χώρο του ασκητή. Πάνω από την κρήνη υπήρχαν δύο δωμάτια και ένα μικρό πέτρινο κρεβάτι και με ωραίο κόκκινο ασβεστοκονίαμα. Τα κτήρια αυτά δεν υπάρχουν σήμερα. Όσο για το πρόσωπο του ερημίτη, η παράδοση θέλει ως ασκητή του ποταμού Απόλλωνα τον ίδιο τον Άγιο Φανούριο!
(Την παράδοση διηγήθηκε η Ηγουμένη της Μονής Παλιανής Θεοπίστη Σφακιανάκη. Και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, ειδικά για τη λατρεία του Αγ. Φανουρίου στην Κρήτη, αυτή η παράδοση. Ένας στρατιωτικός Άγιος, που λατρεύεται για αιώνες τώρα στην Κρήτη, εμφανίζεται από την παράδοση ως ασκητής κοντά στη Μονή Παλιανής!Η κρήνη της πηγής Αγ. Φανουρίου φωτογραφήθηκε από τον Ιταλό αρχαιολόγο Ο. G. Gerora, ο οποίος και διάβασε τη χρονολογία 1497 σ' αυτήν.
(φώτο: Η κρήνη του Αγίου Φανουρίου Gerola G. 1900 - 1902 )
Ο Άγιος Ιωάννης
Βρίσκεται εντός οικισμού του Βενεράτου .Χρονολογείται από την Β΄ Βυζαντινή περίοδο. Από τον παλαιό ναό σώζεται μόνο η πρόσοψη του.Θεωρείται ότι υπήρξε ο πρώτος ναός στο Βενεράτο. Eπιγραφή που έχει αναρτηθεί στο υπέρθυρο του ναού σε παλαιότερη αναστήλωση του το 1644 αναφέρει:
"Ούτος ώ ναός οίκος του Ιωάννου ο εκ του μαίσου εγερθείς μαίχρη ταύτης της πούλης.... κόπος και πόνος μώχθος τε και δια σωτηρίας ιερέως τε και υπερτήμου Ιωάννου του Χριστηανόπουλου +, ΑΧΜΔ΄ εν μήνι Μαίω.+."
Φωτο: Ο Άγιος Ιωάννης σε φωτογραφία του G. Gerola το 1900 και σήμερα (φώτο Μενος)
Ο Άγιος Γεώργιος
Δίκλιτη βασιλική εντός οικισμού του Βενεράτου 12ου -13ου αιώνα. Αποτέλεσε τον ενοριακό ναό του Βενεράτου εως το 1895.Το ένα κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και το άλλο στην Αγία Αικατερίνη. Παλαιότερα περιμετρικά του ναού υπήρχαν κελλιά καθώς και αποθήκες, τα οποία πέρα από τις ανάγκες του ναού λειτούργησαν και ως οι πρώτοι εκπαιδευτικοί πυρήνες για τα παιδιά του χωριού κατά την Τουρκοκρατία.Έξω από τον ναό πραγματοποιούνταν μέχρι το 1890 περίπου παζάρι. Εορτάζει του Αγίου Γεωργίου και στις 25 Νοεμβρίου της Αγίας Αικατερίνης.
Δίκλιτη βασιλική αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στον Άγιο Αντώνιο. Χτίστηκε το 1895 , στην πλατεία "πλάτσα" του Βενεράτου, πάνω στα ερείπια παλιού νεκροταφείου. Η εκκλησία είναι συνδεμένη με την τελευταία απελευθερωτική κρητική επανάσταση του 1896 ενάντια στους Τούρκους. Σήμερα αποτελεί τον ενοριακό ναό του Βενεράτου. Εορτάζει στις 25 Μαρτίου Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και στις 17 Ιανουαρίου Άγιος Αντώνιος.
Η Αγία Φωτεινή
Εκκλησία που αναστηλώθηκε την δεκαετία του 1950, πάνω στα ερείπια
παλαιότερου ναού. Βρίσκεται δίπλα στο Δημοτικό σχολείο Βενεράτου.
παλαιότερου ναού. Βρίσκεται δίπλα στο Δημοτικό σχολείο Βενεράτου.
Στον προαύλιο χώρο του ναού δεπόζει η προτομή του Τζαγκαραντώνη.
Εορτάζει στις 26 Φεβρουαρίου και την Κυριακή της Σαμαρείτιδος.
Εορτάζει στις 26 Φεβρουαρίου και την Κυριακή της Σαμαρείτιδος.
Η Κυρία των Αγγέλων
Νεώτερος ναός που χτίστηκε το 1932. Βρίσκεται στην περιοχή της "Άκρας" στο Βενεράτο και εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Εξωκλήσια
Στην περιοχή του Βενεράτου υπάρχει μεγάλος αριθμός από εξωκλήσια νεώτερα και παλιότερα. Εκτός από αυτά που παραθέτονται παρακάτω είναι ο Προφήτης Ηλίας ΒΑ του χωριού, ο Αγιος Ιωάννης στην είσοδο του χωριού, ο Αγιος Στυλιανός,ο Άγιος Σπυρίδωνας Ο Αγιος Γεώργιος στο Σινάπι κ.α
Επίσης γύρω από το μοναστήρι της Παλιανής βρίσκονται αρκετές εκκλησίες όπως ο Άγιος Νεκτάριος, η Παναγία η Οκτώρισσα, οι Αγίοι Απόστολοι κ.α
Επίσης γύρω από το μοναστήρι της Παλιανής βρίσκονται αρκετές εκκλησίες όπως ο Άγιος Νεκτάριος, η Παναγία η Οκτώρισσα, οι Αγίοι Απόστολοι κ.α
Αγιος Νικόλαος και Άγιος Αντώνιος ( Οικισμός Απόλλωνα )
Περιφέρεια Αυγενικής
Μονή Εσταυρωμένου στα Βλαχιανά
Μικρή μονή στην περιφέρεια του χωριού Αυγενική Μαλεβιζίου, κοντά στον οικισμό Βλαχιανά.
Ελάχιστα πράγματα θυμίζουν σήμερα το παλιό μοναστήρι που χρονολογείται από την εποχή της Ενετοκρατίας, όπως δείχνουν τα σωζόμενα ερείπια νοτίως του ναού. Διατηρείται μόνον ο νότιος τοίχος ενός μεγάλου κτηρίου με ένα κυκλικό παράθυρο. Για την οικοδόμηση του έχουν χρησιμοποιηθεί πωρόλιθοι που προφανώς έχουν μεταφερθεί από άλλη περιοχή. Ο ναός είναι μονόκλιτη βασιλική αφιερωμένη στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου.
Όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι της περιοχής, πριν από μερικές δεκαετίες υπήρχαν και άλλα κτίσματα, που κατεδαφίστηκαν από τη μπουλντόζα κατά τη διάνοιξη του δρόμου και τη "διαμόρφωση" του χώρου. Πιο συγκεκριμένα, υπήρχε ληνός (πατητήρι), ένα κτήριο που θύμιζε ελαιοτριβείο, και αρκετά τμήματα από τη θεμελίωση κελλιών.
Η παλαιότερη ιστορία του μονυδρίου είναι άγνωστη. Ίσως διετέλεσε εξάρτημα άλλης μεγαλύτερης μονής.
Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι παλαιότερα σχετιζόταν με τη Μονή Βροντησίου, πληροφορία όμως που δεν επιβεβαιώνεται από τα υπάρχοντα στοιχεία, ούτε και από το κτηματολόγιο του Βροντησίου που γράφτηκε το 1918-19.
Ο ναός του Σταυρωμένου βρισκόταν σε κακή κατάσταση έναν αιώνα μετά την τουρκική κατάκτηση. Στην άδεια που παραχώρησαν οι τουρκικές αρχές για την επισκευή εκκλησιών στην επαρχία Μαλεβιζίου, αναφέρεται και η Εκκλησία Εσταυρωμένος, χωρίς να προσδιορίζεται πού ακριβώς βρίσκεται αυτή η εκκλησία. Πιστεύουμε πως πρόκειται για το Μονύδριο του Σταυρωμενου, αφού αναφέρεται μαζί με το ναό του Αγίου Γεωργίου της Αυγενικής.
Η άδεια προέβλεπε:
«Νά επιδιορθωθούν ή θύρα και τά δύο παράθυρα της
Εκκλησίας Εσταυρωμένος μήκους 14, πλάτους 7 και ύψους 8
πήχεων. Να ανακαινισθούν τα θυρόφυλλα καί παραθυρόφυλλα
και τά είκοσι στασίδια της. Να επιδιορθώθη τό ξύλινον τέμπλον
της και ή στέγη της, Νά επιχρισθούν μέ άσβεστον οι εξωτερικοί
τοίχοι της. Άπαιτηθησομενα υλικά: Κεραμίδια 1000.
Κεραμοκονία όκαδ. 50. "Ασβεστος φορτ. 30. "Αμμος φορτ. 15.
Σανίδες βενετικά 50. Καδρόνια 50. Καρφιά διάφορα 1500.
Εργατικά κτιστών ημερομίσθια 150. Εργατών 15. Ξυλουργών
20».
(Ν. Σταυρινίδη, Μεταφράσεις Δ' σελ. 292).
Από τα έγγραφα της Δημογεροντίας Ηρακλείου προκύπτει ότι γύρω στα 1870 το μοναστήρι ήταν εγκαταλελειμμένο και τα κτήματα του ενοικιάζονταν σε ιδιώτες. Από την προκήρυξη δημοπρασίας για την ενοικίαση των κτημάτων (18 Σεπτεμβρίου 1869) πληροφορούμαστε ότι διέθετε αγρούς εκτάσεως 94 μουζουρίων που περιείχαν 93 ελαιόδεντρα. Το Σεπτέμβριο του 1869 τα κτήματα αυτά νοικιάστηκαν έναντι 5.500 γροσιών στον Δημήτριο Πατεδάκη κάτοικο Αυγενικής.
Το 1872 έλαβε χώρα διένεξη ανάμεσα στους ενοικιαστές του μονυδρίου και κατοίκους του οικισμού Βλαχιανά με αφορμή έναν αγροτικό δρόμο που περνούσε μέσα από τα κτήματα του Σταυρωμένου.
Εκείνα τα χρόνια φαίνεται πως γράφτηκε ο επίλογος για το παλιό μοναστήρι της Αυγενικής. Τα κτήρια υπήρχαν ακόμη και, πολύ πιθανόν, διατηρείτο σε καλή κατάσταση το μεγάλο, που σήμερα υπάρχει μόνον ο νότιος τοίχος του με το κυκλικό παράθυρο
Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος
Ελάχιστα πράγματα θυμίζουν σήμερα το παλιό μοναστήρι που χρονολογείται από την εποχή της Ενετοκρατίας, όπως δείχνουν τα σωζόμενα ερείπια νοτίως του ναού. Διατηρείται μόνον ο νότιος τοίχος ενός μεγάλου κτηρίου με ένα κυκλικό παράθυρο. Για την οικοδόμηση του έχουν χρησιμοποιηθεί πωρόλιθοι που προφανώς έχουν μεταφερθεί από άλλη περιοχή. Ο ναός είναι μονόκλιτη βασιλική αφιερωμένη στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου.
Όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι της περιοχής, πριν από μερικές δεκαετίες υπήρχαν και άλλα κτίσματα, που κατεδαφίστηκαν από τη μπουλντόζα κατά τη διάνοιξη του δρόμου και τη "διαμόρφωση" του χώρου. Πιο συγκεκριμένα, υπήρχε ληνός (πατητήρι), ένα κτήριο που θύμιζε ελαιοτριβείο, και αρκετά τμήματα από τη θεμελίωση κελλιών.
Η παλαιότερη ιστορία του μονυδρίου είναι άγνωστη. Ίσως διετέλεσε εξάρτημα άλλης μεγαλύτερης μονής.
Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι παλαιότερα σχετιζόταν με τη Μονή Βροντησίου, πληροφορία όμως που δεν επιβεβαιώνεται από τα υπάρχοντα στοιχεία, ούτε και από το κτηματολόγιο του Βροντησίου που γράφτηκε το 1918-19.
Ο ναός του Σταυρωμένου βρισκόταν σε κακή κατάσταση έναν αιώνα μετά την τουρκική κατάκτηση. Στην άδεια που παραχώρησαν οι τουρκικές αρχές για την επισκευή εκκλησιών στην επαρχία Μαλεβιζίου, αναφέρεται και η Εκκλησία Εσταυρωμένος, χωρίς να προσδιορίζεται πού ακριβώς βρίσκεται αυτή η εκκλησία. Πιστεύουμε πως πρόκειται για το Μονύδριο του Σταυρωμενου, αφού αναφέρεται μαζί με το ναό του Αγίου Γεωργίου της Αυγενικής.
Η άδεια προέβλεπε:
«Νά επιδιορθωθούν ή θύρα και τά δύο παράθυρα της
Εκκλησίας Εσταυρωμένος μήκους 14, πλάτους 7 και ύψους 8
πήχεων. Να ανακαινισθούν τα θυρόφυλλα καί παραθυρόφυλλα
και τά είκοσι στασίδια της. Να επιδιορθώθη τό ξύλινον τέμπλον
της και ή στέγη της, Νά επιχρισθούν μέ άσβεστον οι εξωτερικοί
τοίχοι της. Άπαιτηθησομενα υλικά: Κεραμίδια 1000.
Κεραμοκονία όκαδ. 50. "Ασβεστος φορτ. 30. "Αμμος φορτ. 15.
Σανίδες βενετικά 50. Καδρόνια 50. Καρφιά διάφορα 1500.
Εργατικά κτιστών ημερομίσθια 150. Εργατών 15. Ξυλουργών
20».
(Ν. Σταυρινίδη, Μεταφράσεις Δ' σελ. 292).
Από τα έγγραφα της Δημογεροντίας Ηρακλείου προκύπτει ότι γύρω στα 1870 το μοναστήρι ήταν εγκαταλελειμμένο και τα κτήματα του ενοικιάζονταν σε ιδιώτες. Από την προκήρυξη δημοπρασίας για την ενοικίαση των κτημάτων (18 Σεπτεμβρίου 1869) πληροφορούμαστε ότι διέθετε αγρούς εκτάσεως 94 μουζουρίων που περιείχαν 93 ελαιόδεντρα. Το Σεπτέμβριο του 1869 τα κτήματα αυτά νοικιάστηκαν έναντι 5.500 γροσιών στον Δημήτριο Πατεδάκη κάτοικο Αυγενικής.
Το 1872 έλαβε χώρα διένεξη ανάμεσα στους ενοικιαστές του μονυδρίου και κατοίκους του οικισμού Βλαχιανά με αφορμή έναν αγροτικό δρόμο που περνούσε μέσα από τα κτήματα του Σταυρωμένου.
Εκείνα τα χρόνια φαίνεται πως γράφτηκε ο επίλογος για το παλιό μοναστήρι της Αυγενικής. Τα κτήρια υπήρχαν ακόμη και, πολύ πιθανόν, διατηρείτο σε καλή κατάσταση το μεγάλο, που σήμερα υπάρχει μόνον ο νότιος τοίχος του με το κυκλικό παράθυρο
Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος
Βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλιομέτρων δυτικά της Αυγενικής κοντά στον οικισμό Βλαχιανά και σε υψόμετρο 350 μέτρα . Σύμφωνα με τις ελάχιστες μαρτυρίες των αρχαιολόγων και τις ανεπίσημες πληροφορίες , λέγεται ότι ο ναός είναι κτίσμα του 15ου αιώνα, πιθανόν να υπήρχε παλαιότερα μονή που υπαγόταν στη ιερά μονή της Παλιανής. Οι εργασίες που έγιναν το 1991-1992 από την αρχαιολογική υπηρεσία έδειξαν ότι κάτω από το ναό υπάρχουν σημάδια από φωτιά ,καμένες πέτρες και υπολείμματα κτιρίων. Νοτιοδυτικά του ναού βρέθηκαν σπασμένα ίχνη κεραμικών. Ίσως εκεί να ήταν η αποθήκη του μοναστηριού. Περίπου 10 μέτρα βορειοδυτικά του ναού υπάρχει μια μικρή πετρόχτιστη πηγή νερού με επιγραφή του 1447 . Δίπλα ακριβώς από την πηγή υπήρχαν 2 γούρνες και δεξιότερα από αυτές μια πέτρινη δεξαμενή, που το καλοκαίρι του 1926 την κατέστρεψαν για να φτιάξουν το δρόμο για τους κατοίκους της Αυγενικής.
Ο πρώτος ναός του μοναστηριού κατά την παράδοση κατασκευάστηκε τη Β΄ βυζαντινή περίοδο επί Νικηφόρου Φωκά και ήταν αφιερωμένος στην Παναγία. Αργότερα καταστράφηκε γι αυτό οι αναχωρητές του μοναστηριού έκτισαν νέα εκκλησία αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα. Αυτό συνέβη κατά την πρώιμη βενετική περίοδο. Αργότερα το 1448 με δαπάνη του ιερέα Μιχαήλ Μαρμαρά προστέθηκε δεύτερο κλίτος αφιερωμένο στις άνω δυνάμεις στους ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ. Στον ιερό ναό σήμερα διατηρούνται ελάχιστα κομμάτια από τις τοιχογραφίες τα οποία μπορούν να μελετηθούν μετά δυσκολίας.
Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Ναός πιθανόν του 13ου - 14ου αιώνα στην είσοδο του χωριού της Αυγενικής. Σήμερα έχει ανακαινισθεί.
Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο Αγιος Γεώργιος
Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο Αγιος Γεώργιος
Μεγαλοπρεπής σύγχρονος ναός . Αποτελεί τον ενοριακό ναό της Αυγενικής .
Εξωκλήσια
Στην περιφέρεια Αυγενικής αναφέρονται 13 ξωκλήσια μεταξύ άλλων είναι: η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Ρωμανός, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Νεκτάριος κ.α
Εξωκλήσια
Στην περιφέρεια Αυγενικής αναφέρονται 13 ξωκλήσια μεταξύ άλλων είναι: η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Ρωμανός, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Νεκτάριος κ.α
Περιφέρεια Κερασσίων
Ναός Ζωοδόχου Πηγής
Τρίκλιτη βασιλική του 19ου αιώνα, σήμερα ο ενοριακός ναός των Κερασσίων
"Ο ναός σου Θεοτόκε ανεδείχθη παράδεισος, ως ποταμούς αειζώους αναβλύζων ιάματα ώ προσερχόμενοι πιστώς, ως Ζωοδόχου εκ Πηγής, ρώσιν αντλούμεν, και ζωήν την αιώνιον, πρεσβεύεις γαρ συ τω εκ σου τεχθέντι, Σωτήρι Χριστώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών."
Ο Ναός της Zωοδόχου Πηγής εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου, δηλαδή την εβδομάδα που ακολουθεί αμέσως μετά το Πάσχα.
Άγιος Γεώργιος
"Ο ναός σου Θεοτόκε ανεδείχθη παράδεισος, ως ποταμούς αειζώους αναβλύζων ιάματα ώ προσερχόμενοι πιστώς, ως Ζωοδόχου εκ Πηγής, ρώσιν αντλούμεν, και ζωήν την αιώνιον, πρεσβεύεις γαρ συ τω εκ σου τεχθέντι, Σωτήρι Χριστώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών."
Ο Ναός της Zωοδόχου Πηγής εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου, δηλαδή την εβδομάδα που ακολουθεί αμέσως μετά το Πάσχα.
Άγιος Γεώργιος
Ναός πιθανόν του 14ου αιώνα με ενδιαφέροντα γλυπτά
Σε έγγραφο του 1745 περιγράφονται οι αναγκαίες επισκευές για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, καθώς και τα υλικά που θα απαιτηθούν.Ξαναχτίστηκε το 1914 μετά από καταστροφές που είχε υποστεί.
Σε έγγραφο του 1745 περιγράφονται οι αναγκαίες επισκευές για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, καθώς και τα υλικά που θα απαιτηθούν.Ξαναχτίστηκε το 1914 μετά από καταστροφές που είχε υποστεί.
Παναγία η Φανερωμένη Σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους βρίσκεται η παλιά εκκλησία, της Παναγίας της Φανερωμένης . Εορτάζει στις 23 Αυγούστου
Εξωκλήσι του Αγίου Σίλα,
Πρόκειται για παλιά ερειπωμένη σήμερα εκκλησία των πρώτων Χριστιανικών χρόνων.
Περιφέρεια Σίβας
Ναός Αγίας Παρασκευής
Μονόχωρος ναός με τρούλο στη Σίβα.
Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού και οι τοιχογραφίες χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα.
Σώζονται σπαράγματα παλαιότερου στρώματος.
Σήμερα έχει ανακαινιστεί. Στον προαύλιο χώρο του βρίσκεται κρήνη που έχει ανακηρυχθεί διατηρητέα.
Αλλες εκκλησίες
Στη Σίβα βρίσκονται και οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου που έχει ένα σπανιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο, της Παναγίας , του Αγ. Ιωάννου και του Αγ. Γεωργίου του Λειβαδιώτη.
ΠΗΓΕΣ
1. ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ Ι., "Τα παλαιοχριστιανικά μνημεία της Κρήτης", Κρητικά Χρονικά, 27 (1987), 235-261
2. N.ΨΙΛΑΚΗΣ Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης, ΚΑΡΜΑΝΩΡ 1993
3. www.explore-crete.gr
4. Menos dpgr ( Φωτο)
5. Ι. Γρατσέας Δήμος Παλιανής 2000
2. N.ΨΙΛΑΚΗΣ Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης, ΚΑΡΜΑΝΩΡ 1993
3. www.explore-crete.gr
4. Menos dpgr ( Φωτο)
5. Ι. Γρατσέας Δήμος Παλιανής 2000
Πολύ καλός!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή