Στο όμορφα αυλακωμένο ανάγλυφο γύρω από το ιερό Μοναστήρι της Παλιανής,με τις ήπιες εξάρσεις και τις αρκετές απλωσιές,στα όρια των επαρχιών Τεμένους και Μαλεβιζίου ξεδιπλώνεται αρμονικά ο ομώνυμος δήμος της Παλιανής. Ολόγυρα φωλιάζουν, άλλοτε ισορροπώντας στην κόψη των φαραγγιών και άλλοτε αναρριχημένα στους γύρω λόφους, ένα τσούρμο χωριά που χαράζουν τη δική τους πορεία στο χρόνο και γράφουν με τον καθημερινό μόχθο τους τη δική τους σελίδα στην ιστορία του τόπου. Τριγύρω τα βουνά, γυμνά από δένδρα, προσδίδουν μια άγρια ομορφιά στο τοπίο. Πιο χαμηλά οι τριγύρω γυλόλοφοι κατάφυτοι από αμπέλια και ελιές παρουσιάζουν μια παράξενη πανδαισία των πιο χαρούμενων χρωμάτων που θα μπορούσε να συλλάβει η φαντασία. Χαμηλότερα, όσο φτάνει το μάτι, μπορούμε να δούμε ένα ήρεμο ποταμάκι που κελαρύζει μέσα στην κοιλάδα και κάπου κάπου ξεπροβάλλει μέσα από τα ποικιλόχρωμα φυλλώματα… Κάθε στροφή κι άλλη εικόνα, κάθε βραδιά κι άλλος ουρανός, κάθε κορφή κι άλλο φως, κάθε πλαγιά κι άλλο ξαλάφρωμα της ψυχής... Οι κοινότητες του δήμου Παλιανής, αποτελούσαν μέχρι πριν λίγα χρόνια, όταν η σταφίδα ήταν στο απόγειο της δόξας της, από τις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά και κοινωνικά περιοχές στην Κρήτη.Η γεωγραφική θέση, τα κοινά ήθη και έθιμα, η ιστορικότητα της περιοχής, η συμμετοχή στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες του τόπου και οι κοινές αξίες σηματοδοτούν την ιδιαιτερότητα της.Περιηγήσεις, διαδρομές στη φύση και την ιστορία, σ' έναν τόπο που παλεύει να διατηρήσει αυθεντικές τις μνήμες του και την ψυχή του ατόφια, κόντρα στις προκλήσεις των καιρών και τη φθορά του χρόνου...
.
ΑΥΓΕΝΙΚΗ
Αυγενική με 804 κατοίκους και τα Βλαχιανά με 8.
Ιστορικά στοιχεία
Το χωριό αναφέρεται στις ενετικές απογραφές ως Evgeniki. Το εξελληνισμένο όνομα που είχε κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας μπορεί να αποδοθεί ως Ευγενική, δηλαδή τόπος όπου κατοικούσαν ευγενείς. Στην απογραφή του Καστροφύλακα το βρίσκουμε Evienichi με 205 κατοίκους[1]το 1583. Με το όνομα Evienichi αναφέρεται και σε άλλους καταλόγους των χωριών της Κρήτης, στον Μπαρότσι το 1577 και στον Basilicata το 1630.Από το 1978 λειτουργεί Πολιτιστικός Σύλλογος Νέων ο οποίος ιδρύθηκε με σκοπό την ανάπτυξη του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου των κατοίκων, τη διάσωση, συγκέντρωση και προβολή των πλούσιων λαογραφικών στοιχείων του τόπου, καθώς και την καλλιέργεια της συλλογικότητας και την ανάπτυξη συνεργασίας με άλλους Συλλόγους και Φορείς που έχουν τους ίδιους στόχους. Στο ενεργητικό του Συλλόγου αναφέρονται 16 θεατρικές παραστάσεις, εκμάθηση παραδοσιακών χορών και οργάνων, βυζαντινής μουσικής, αγιογραφίας, αναπαλαίωση κρητικού παραδοσιακού σπιτιού, εκθέσεις βιβλίου, φωτογραφίας, κεραμικών, αθλητικές εκδηλώσεις, κρητικά γλέντια, εκδόσεις ημερολογίων και διμηνιαίας εφημερίδας με τα τοπικά νέα της περιοχής κ.α.
Εικ. 1 Ο Άγιος Γεώργιος Αυγενικής Εικ.2 Πετρόχτιστο γεφύρι στη θέση Καμάρα Εικ 3 Ι.Ναός Παναγίας 12 -13ου αιώνα
ΒΛΑΧΙΑΝΑ
Παλιός οικισμός, ο οποίος βρίσκεται σε πανοραμική θέση νοτιοδυτικά της Αυγενικής. Η πλεονεκτική του θέση έχει προσελκύσει επενδυτές, οι οποίοι αξιοποιούν και μετατρέπουν τα παλαιά κτίσματα του οικισμού σε παραδοσιακούς ξενώνες. Σε κοντινή απόσταση από τον οικισμό βρίσκονται ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου με βυζαντινές αγιογραφίες, ο Σταυρωμένος και το Καβούσι (πέτρινη παραδοσιακή βρύση).
ΠΗΓΕΣ
1. Καστροφύλακας, Κ 102, 1583
2. Ι. Γρατσέας Δήμος Παλιανής 2002
3. http://www.explore-crete.gr/
ΚΕΡΑΣΙΑ
Χωριό του δήμου Παλιανής, στην επαρχία Μαλεβιζίου σε υψόμετρο 340 μ. και σε απόσταση 19 χιλ. απο το Ηράκλειο, έχει πληθυσμό 366 άτομα (απογρ. 2001). Αποτελείται απο τους οικισμούς Κεράσια (πληθ.243) και Νέο Βενεράτο (πληθ.123). Είναι χτισμένο στις πλαγιές του λόφου "Χαλέπα" στην Ανατολική του πλευρά. Έχει θέα τον Κερασανό κάμπο, τα Λασιθιώτικά βουνά, την ιστορική Ιερά Μονή Παλιανής και το λόφο "Κάστελλος", που στην κορφή του δεσπόζει το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμωνα. Απο το κάτω μέρος του χωριού διέρχεται η νέα εθνική οδός Ηρακλείου-Μεσσαράς.Ιστορικές μαρτυρίες
Περιηγηση
Βόρεια της Αυγενικής βρίσκεται ο οικισμός Κεράσα. Προβάλει ανάμεσα στους ελαιώνες και αμπελώνες, με φόντο τον «Κόκκινο Δέτη» δυτικά.
Οι κεραμοσκεπείς αρχοντικές κατοικίες δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα στην περιοχή. Ο οικισμός είναι κτισμένος αμφιθεατρικά κάτω από το λόφο Κερασανό Κυπαρίσσι σε υψ 340μ
Στο χωριό βρίσκεται ο ναός του αγίου Γεωργίου με ενδιαφέροντα γλυπτά. Στη βόρεια πλευρά του χωριού βρίσκεται η μεγάλη εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Το αναπαλαιωμένο κτήριο του τέως Δημοτικού Σχολείου, φιλοξενεί στον περίβολο του τον τάφο του Καπετάν Χαραλάμπου Βλαχάκη που έδρασε εναντίον των Οθωμανών στην επανάσταση του 1866
. Βορειοδυτικά του χωριού, στη θέση φαράγγι βρίσκεται το ερημικό εκκλησάκι της «Παναγίας Φανερωμένης». Ο χώρος χαρακτηρίζεται από τα μεγάλα πλατάνια και είναι διαμορφωμένος και κατάλληλος για αναψυχή. Εκεί δίπλα, πάνω σε κουσκουρόβραχο, βλέπουμε λαξευμένο ένα γλυπτό, δημιούργημα τοπικού καλλιτέχνη.
Βόρεια των Κερασίων υπάρχει φαράγγι μήκους δύο χιλιομέτρων μέσα από το οποίο διέρχεται το Ευρωπαϊκό Ορειβατικό μονοπάτι Ε4. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι οι πολλές εναλλαγές του φυσικού τοπίου. Συγκεκριμένα στο φαράγγι κυριαρχούν τα απότομα ψηλά πρανή, που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν τα 150 μ. με ελάχιστο πλάτος 3 μ.. Η όλη έκταση έχει σχήμα επίμηκες με κατεύθυνση Βόρεια και κλίσεις από 0 % μέχρι αρνητικές.
Πηγές
1. Ψηφιακή Κρήτη, Αρχαιολογικός ΄Ατλαντας Κρήτης , Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, ΙΤΕ
2.http://www.explore-crete.gr/
ΣΙΒΑ
Η Σίβα είναι χωριό και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στην επαρχία Μαλεβιζίου με 264 κατοίκους το 2001 . Υπάγεται στο Δήμο Παλιανής με 280 μέτρα υψόμετρο και απέχει 18,2 χλμ. από την κεντρική οδική αρτηρίας προς Τυμπάκι. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως από την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκομία. Ιεροί ναοί είναι: Αγ. Γεώργιος, εντός του χωριού και της Παναγίας , της Αγ. Παρασκευής , του Αγ. Ιωάννου και του Αγ. Γεωργίου του Λειβαδιώτη.Ιστορικές μαρτυρίες
Η παλαιότερη αναφορά του οικισμού εντοπίζεται στη βενετική περίοδο. Το 1583 αναφέρεται Siva με 312 κατ. (Καστροφύλακας, Κ 102). Κατά την οθωμανική περίοδο, η Σίβα κατοικούνταν από χριστιανούς ορθόδοξους και μουσουλμάνους. Σε καταχώριση του έτους 1662 στο κατάστιχο του καδή του Χάνδακα καταγράφεται γάμος μεταξύ χριστιανής κατοίκου του χωριού με μουσουλμάνο (Σταυρινίδης, Μεταφράσεις, Α', 136-137). Στην απογραφή του 1670 καταγράφονται χριστιανικοί και μουσουλμανικοί κλήροι στο χωριό. Σε καταχώριση του έτους 1696 καταγράφεται η πώληση ακίνητης περιουσίας στο χωριό από μουσουλμάνα ιδιοκτήτρια κάτοικο του χωριού προς χριστιανό αγοραστή επίσης κάτοικο του χωριού. Στην ίδια καταχώριση μαρτυρείται και άλλος μουσουλμάνος ιδιοκτήτης γης στο χωριό (Σταυρινίδης, Μεταφράσεις, Γ', 198). Σύμφωνα με την καταγραφή των δημευθέντων περιουσιών από το οθωμανικό κράτος, κατά το έτος 1827, από τους χριστιανούς κατοίκους στο χωριό αναφέρονται: 16 φυγάδες (14 άντρες και 2 γυναίκες), 9 νεκροί (8 άντρες και 1 γυναίκα), ενώ δεν διευκρινίζονται 5 περιπτώσεις (άνδρες). Συνολικά δημεύτηκαν 30 περιουσίες από τις οποίες επιστράφηκαν οι 4, ενώ παρέμειναν δημευμένες οι υπόλοιπες 26 (Δημητριάδης-Δασκάλου, Κώδικας, 319, 329). Ο Pashley, το 1834, χαρακτηρίζει το χωριό ως ερειπωμένο έχοντας μόνο δέκα σπίτια (Pashley, Ταξίδια, Α΄, 189). Στα τέλη του 19ου αιώνα το χωριό κατοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από χριστιανούς ορθόδοξους.
Περιήγηση
Ο οικισμός της Σίβας εκτείνεται αριστερά μας και πάνω στον οδικό άξονα σε υψ. 280μ. Ένα πλακόστρωτο δρομάκι μας οδηγεί στις παραδοσιακές συνοικίες του. Εδώ θα συναντήσουμε ημιαστικές οικίες και αρχοντικά αγροτικού χαρακτήρα των τελευταίων αιώνων με καμαρωτά θυρώματα και ανάγλυφη κόσμηση.Δυτικά του χωριού βλέπουμε να ορθώνεται η οροσειρά του Ψηλορείτη, με την επιβλητική κορυφή Κουδούνι.
Μια πανέμορφη ρεματιά με πολύχρωμη φύση, πλαγιάζει στη δυτική πλευρά του χωριού. Τη ρεματιά διαρρέει ο ποταμός «Διακονιάρης».
Στην είσοδο του χωριού, βλέπουμε δεξιά το βυζαντινό τοιχογραφημένο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής που εορτάζει στις 26 Ιουλίου.
Μαζί με το παρακείμενο διατηρητέο και συντηρημένο μνημείο της "Πάνω Βρύσης", και τις αναπλάσεις που έγιναν στο χώρο, συνθέτουν ένα χώρο ιστορίας, λατρείας, τέχνης και φυσικού κάλλους το οποίο συμπληρώνει την εικόνα του Δήμου Παλιανής. Οι πέτρινες λαξευτές λίθινες γούρνες της κρήνης κάποτε εξυπηρετούσαν στην υδροδότηση του χωριού. Ένα μονοπάτι οδηγεί στο βάθος της ρεματιάς, στην μικρή κοιλάδα των κάτω Περιβολιών.
Σε τοποθεσία δυτικά του χωριού βρέθηκαν αρχαίοι τάφοι και σαρκοφάγοι με πολλά κτερίσματα. Η ανακάλυψη αυτή έγινε τυχαία στα χρόνια της κατοχής από τους Γερμανούς, οι οποίοι και έκλεψαν αρκετά από τα ευρήματα. Όσα σώθηκαν, βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Ηρακλείου. Πηγές
1. Ψηφιακή Κρήτη, Αρχαιολογικός ΄Ατλαντας Κρήτης , Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, ΙΤΕ
2.http://www.explore-crete.gr/
ΒΕΝΕΡΑΤΟ - ΑΠΟΛΩΝΑΣ
Για το Βενεράτο έχουμε αναφερθεί αναλυτικά σε προηγούμενα άρθρα.
ΠΑΛΑ
Χωριό το οποίο δεν έχει προσδιοριστεί μέχρι σήμερα η ακριβής του θέση. Πήρε το όνομά του από την πολύ γνωστή αυτοκρατορική μονή της Παλιανής, της οποίας αποτελούσε και ιδιοκτησία. Σε έγγραφο το 1248 καταγράφονται αναλυτικά τα χωριά που η μονή κατείχε “tempore Graecorum”. Εκεί αναφέρεται και η Πάλα ως Parichia «στον ίδιο τόπο». Προφανώς εννοείται ότι πολύ κοντά στη μονή θα υπήρχε οικισμός όπου θα κατοικούσαν οι πάροικοι όπου εργάζονταν στα κτήματα του μοναστηριού
ΠΗΓΕΣ
Ι.ΦΑΝΤΑΚΗΣ Οικισμοί της Κρήτης κατά την β΄Βυζαντινή Περίοδο
ΣΙΝΑΠΙ
Χωριό της κοινότητας Βενεράτου του δήμου Παλιανής.Υψόμετρο 185μ. Στην απογραφή του 2001 αναφέρονται 8 κάτοικοι.Σήμερα είναι εγκατελειμένο.
Στον οικισμό βρίσκεται ο Ι.Ν. του Μιχαήλ Αρχαγγέλου.
Ιστορικά στοιχεία
Για πρώτη συναντάται το 1248 ως κτήμα της μονής Παλιανής “tempore Graecorum”, στο έγγραφο που κατέγραφε την περιουσία της παραπάνω μονής με κτήματα, αμπέλια, χωράφια, κήπους που τα καλλιεργούν 6 ζευγάρια και ένα μύλο .Το 1367 ο τότε φεουδάρχης Petrus Venerio δωσε άδεια στον ορθόδοξο Γ. Τζαγκαρόπουλο κάτοικο του χωριού να χειροτονηθεί πρεσβύτερος. Σε άλλη αναφορά η σύζυγος του Stefanus Messuro γιατρεύτηκε από μια πληγή στο σώμα από τον Costas Marano κάτοικο του χωριού Σινάπι ( Δούκικο αρχείο Χάντακα 1367, ΙΙ VIII ) To 1583 αναφέρεται απο τον Καστροφύλακα με 115 κατοίκους και στην τούρκικη απογραφή του 1671 Σινάπι με 14 χαράτσα .Το 1881 αναφέρεται με 31 Τούρκους κατοίκους στο δήμο Δαφνών, το 1940 στο δήμο Βενεράτου με 44 κατοίκους και το 1961 με 35 κατοίκους.
Πηγές
• Digital Crete, Archeological Atlas of Crete, Institute of Mediterranean Studies, FORTH
. Ι. Γρατσέας Δήμος Παλιανής 2002
Ο ΠΥΡΓΟΣ
Στον οικισμό βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου.Τελευταία επιχειρείται η αξιοποίηση του οικισμού με την μετατροπή παλαιών κτισμάτων σε παραδοσιακές ταβέρνες και ξενώνες.
Ιστορικα στοιχεία
Η ακριβής χρονολογία δημιουργίας του οικισμού δεν είναι μεχρι τώρα γνωστή. Σίγουρα η ανθρωπινη παρουσία στην περιοχή άγεται στην πρωτομινωική περίοδο.
Τα ευρήματα της περιοχής, μας δίνουν ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή και τη φυσιογνωμία του γεωγραφικού αυτού χώρου κατά την προϊστορική περίοδο
Στον Πύργο δίπλα σε μία πηγή, εντοπίστηκαν από τον Α. Evans λείψανα κτιρίων και λείψανα τάφων με πήλινες λάρνακες και άλλα ευρήματα, όπως χάνδρες από κορνήλιο, αμέθυστο και φαγεντιανή. Χρονολογούνται στην ΥΜ Ι περίοδο.
Στου " Βαθειά" βρέθηκαν τάφοι πού χρονολογούνται στην Ύστερομινωϊκή ΙΙΙΑ-Β περίοδο.
Στήν κορυφή του υψώματος είχαν εντοπιστεί από τον Στ. Αλεξίου λείψανα μεγάλου Ύστερομινωϊκού κτηρίου. Η έκταση της διασποράς των οστράκων στην κορυφή και την Ανατολική πλευρά του υψώματος δείχνει ίσως ότι πρόκειται για οικισμό παρά για μεμονωμένο κτήριο
Στή ΒΑ. άκρη του ίδιου λόφου βρίσκεται το «βραχώδες στέγασμα», άπ' όπου προέρχεται ή γνωστή Πρωτομινωική ομάδα κεραμικής
ΠΗΓΕΣ
1.http://www.explore-crete.gr/
ΤΟ ΡΕΜΙΔΟΧΩΡΙ
Εγκατελειμένο χωριό Νοτιοανατολικά της Μονής Παλιανής . Στον οικισμό υπάρχουν οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννου (ανεγέρθηκε το 1969) και πιο κάτω η παλιά ερειπωμένη σήμερα εκκλησία της Κερά Λαιούσας. Στον Καστροφύλακα αναφαίρεται το 1583 ως Remundochori με 34 κατοίκους. Η ονομασία Ρεμουντοχώρι, πρέπει να είναι ορθή, καθώς αναφέρεται την ίδια εποχή ιδιοκτήτης του μετοχίου ο Renondo ή Remundo (βλέπε El. Santischi, Regested des arrets civilis etc. p.201)
ΠΗΓΕΣ
. Ι. Γρατσέας Δήμος Παλιανής 2002
καλησπερα καταπλιτικο μπλογκ,θα ηθελα να σας ρωτησω εγω προκειτε να μεινω ηρακλειο για καποιες μερες γνωριζετε πως θα επισκεφθω το μερο σας με καποιο κτελ????
ΑπάντησηΔιαγραφή