Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2010

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ή ΕΤΕΡΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ;



 Τα τελευταία χρόνια ο χάρτης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλάζει συνεχώς. Μετά την αποτυχία του «Καποδίστρια» με την κατάργηση ουσιαστικά των κοινοτήτων και την δημιουργία διευρυμένων δήμων έρχεται η σειρά του «Καλλικράτη» με τον σχηματισμό νέων υπερδήμων και δημιουργία δευτεροβάθμιας περιφερειακής αυτοδιοίκησης. Η νέα διοικητική δομή περιλαμβάνει τη δραστική μείωση των 1.034 ΟΤΑ που υπάρχουν σήμερα σε λιγότερους από 370 δήμους. Οι νομαρχίες καταργούνται και καθιερώνεται ο θεσμός του αιρετού περιφερειάρχη ,του τοπικού αντιπεριφερειάρχη και της περιφερειακής εκτελεστικής επιτροπής.
Η κατανομή των πόρων θα γίνεται με γεωγραφικά, οικονομικά και πληθυσμιακά κριτήρια.
Με τον νέο θεσμό έρχονται τολμηρές μεταρρυθμίσεις και επαναστατικές αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Ας ελπίσουμε ότι τα πράγματα θα έχουν καλύτερη έκβαση για τις τοπικές κοινωνίες, ότι θα αναδείξουν και θα ασχοληθούν με τα προβλήματα τους, το περιβάλλον και τους ανθρώπους τους.
Ήδη με τον προηγούμενο «Καποδιστριακό» νόμο τα περισσότερα χωριά έχουν ήδη συρρικνωθεί . Με τους “Καλλικρατικούς” δήμους προβλέπεται με βεβαιότητα, ότι θα συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο. Δημοτικά σχολεία και αγροτικά ιατρεία στα χωριά κλείσανε ή θα κλείσουν. Αστυνομικά τμήματα και λοιπές υπηρεσίες διαλύθηκαν. Η εύλογη δικαιολογία της κεντρικής εξουσίας είναι ότι αυτές οι υπηρεσίες υπάρχουν στην έδρα του δήμου, ή εν πάση περιπτώσει θα δημιουργηθούν. Τα χωριά και οι δήμοι, που μέχρι πρότινος είχαν τους δικούς τους κοινοτάρχες και δημάρχους, θα κατευθύνονται από τις έδρες των νέων δήμων και των περιφερειών.
Ας ελπίσουμε ότι οι νέοι δήμοι και περιφέρειες θα έχουν πραγματικά αυτοδιοικητικό ρόλο και δεν θα κατευθύνονται από τα κομματικά γραφεία των ιθυνόντων.
Ας ελπίσουμε ότι στο τέλος στα χωριά μας δεν θα μείνει μόνο η Εκκλησία για να τελεί κηδείες και μνημόσυνα.
 ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ
Στην Ελλάδα  ο νόμος για τη σύσταση των Δήμων θεσπίστηκε 13 χρόνια μετά την αναγνώριση διεθνώς του ελληνικού κράτους. Το διάταγμα με το οποίο διαλύονταν οι κοινότητες και αντικαθιστούνταν από τους δήμους, εκδόθηκε στις 15 Απριλίου του 1833 αλλά λόγω συνθηκών και δισταγμών της τότε πολιτικής εξουσίας, οι πρώτες δημοτικές εκλογές έγιναν δύο χρόνια αργότερα.     Η ισχύς των Δήμων ήταν περιορισμένη αφού τον πρώτο λόγο τον είχε η κεντρική εξουσία ενώ οι δημοτικοί φοροι επιβάλλονταν με βασιλική άδεια ενώ τις αποφάσεις έπρεπε να εγκρίνει ο νομάρχης. Τις βασικές αρμοδιότητες είχαν 7 αξιωματούχοι ο νομάρχης, ο μητροπολίτης, ο έφορος, ο δημόσιος ταμίας, ο μοίραρχος της χωροφυλακής, ο επικεφαλής της υγειονομικής υπηρεσίας, ο επικεφαλής του σώματος των μηχανισμών. Από το 1836 και για 9 χρόνια οι νομοί καταργήθηκαν αλλά το 1845 επανήλθαν και έγιναν 49 για να φθάσουν τους 52 με το πέρασμα των χρόνων, αριθμός που υφίσταται και σήμερα
Στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη  ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, , εμφανίζεται μετά το 1864. Τότε συγκροτούνται οι πρώτοι Δήμοι. Οι πρώτοι Δήμαρχοι, διορίζονται από την τουρκική Διοίκηση. Αιρετός Δήμαρχος ορίζεται για πρώτη φορά με την ψήφιση του Οργανικού νόμου το 1868 και τη σύμβαση της Χαλέπας στις 9 Νοεμβρίου 1878.
Ο πρώτος δημοτικός νόμος ψηφίστηκε στη Γενική Συνέλευση των Κρητών στις 27 Μαρτίου 1879 και δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα «Κρήτη» στις 28/3/1879. Τα μέλη των Δημοτικών Συμβουλίων τα αποτελούσαν μέλη της τοπικής κοινωνίας που είχαν οικονομική και κοινωνική επιφάνεια, ενώ οι πρώτοι εκλογικοί κατάλογοι συντάχτηκαν από τους ιμάμηδες, τους εφημέριους και τους δημογέροντες της πόλης και ήταν χωρισμένοι κατά συνοικίες. Σύμφωνα με αυτό το νόμο δικαίωμα του εκλέγειν έχουν αυτοί που έχουν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους, ενώ το δικαίωμα του εκλέγεσθαι έχουν όσοι έχουν συμπληρώσει το 25ο έτος. Οι γυναίκες, δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Η πρώτη φορά που ψήφισαν οι γυναίκες σε δημοτικές εκλογές ήταν στις εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934.
Το 1888 ψηφίζεται νέος εκλογικός νόμος. Οι διαφορές του με τον προηγούμενο είναι πως περιορίζει τους δημαρχιακούς παρέδρους από δύο σε έναν και τους Δημοτικούς Συμβούλους σε οχτώ. Κάθε υποψήφιος, για να θέσει υποψηφιότητα έπρεπε να καταβάλει ένα αργυρό μετζίτι. Οι Δήμοι εκείνη την περίοδο έχουν ελάχιστους πόρους και συντηρούνται από την προσωπική εργασία των Δημοτών.
Την αυτόνομη περίοδο της Κρητικής Πολιτείας (1896 - 1912) δημιουργούνται οι Νομαρχίες,( η Κρήτη είχε χωριστεί σε πέντε νομούς Ηρακλείου, Χανίων , Ρεθύμνου, Λασιθίου και Σφακίων) όπου το νομαρχιακό συμβούλιο εκλέγεται ανά δυο χρόνια, αποτελείται από ένα εκπρόσωπο κάθε δήμου, εκτός από τις πόλεις Ηρακλείου, Χανίων και Ρεθύμνου που εκλέγουν τρεις νομαρχιακούς συμβούλους. Ο νομάρχης ήταν διορισμένος και έκφραζε την κεντρική πολιτική εξουσία. Παράλληλα δημιουργείται ο θεσμός του Επάρχου και των Επαρχείων αντιστοίχως στα διοικητικά όρια της κάθε επαρχίας. Ο σημαντικότερος αυτοδιοκητικός θεσμός της Κρητικής Πολιτείας είναι οι δήμοι. Δημιουργούνται 86 δήμοι. Ο Δήμαρχος είναι διορισμένος με διοικητική , δικαστική και οικονομική εξουσία, ενώ τα δημοτικά συμβούλια ήταν αιρετά. Η θητεία τους ήταν 3ετής. Οι δήμοι προσπάθησαν να παίξουν ενωποιητικό ρόλο μεταξυ του ορθόδοξου και μουσουλμανικού στοιχείου ανάμεσα σε ένα ρευστό και έντονα αντιπαραθετικό περιβάλλον που πολλές φορές οδηγούσε σε πολεμικές συγκρούσεις.
Ριζικότερη προσπάθεια αναμόρφωσης του αυτοδιοικητικού συστήματος έγινε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1912. Με το οργανωτικό σχήμα που εισήγαγε ο νόμος ΔΝΖ/1912 «Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων» κατακερματίστηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν χιλιάδες κοινότητες σε ολόκληρη την επικράτεια. Οι κοινότητες αυτές, μικρές, θνησιγενείς και χωρίς πόρους, κατέληξαν να λειτουργούν σαν τοπικά παραρτήματα της κρατικής γραφειοκρατίας (έκδοση πιστοποιητικών και ληξιαρχικών πράξεων) αντί να αποτελούν ζωντανά κύτταρα οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και προόδου.
Η κατάσταση στο χώρο της τοπικής διοίκησης παρέμεινε στα ίδια γενικά πλαίσια και στα επόμενα χρόνια. Η μεταξική δικτατορία, η Απελευθέρωση, ο Εμφύλιος, η Δικτατορία και, στη συνέχεια, η Μεταπολίτευση, ελάχιστα επέδρασαν στα αυτοδιοικητικά πράγματα. Εντωμεταξύ, όμως, η Ελλάδα είχε αλλάξει εντελώς και, το βασικότερο, η αστυφιλία είχε ερημώσει την ύπαιθρο. Οι γερασμένοι και ολιγάριθμοι πληθυσμοί των κοινοτήτων και το πολύπλοκο και αναποτελεσματικό γραφειοκρατικό σύστημα στραγγάλιζε τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και απέτρεπε την κοινωνική και οικονομική πρόοδο.
Το 1981, σηματοδοτείται η αλλαγή στο θεσμικό χάρτη της τοπικής διοίκησης. Με μια σειρά από θεσμικές και νομοθετικές παρεμβάσεις επιχειρήθηκε η τρίτη ριζική αναμόρφωση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επανήλθε ο ξεχασμένος θεσμός των νομαρχιακών σ υμβουλίων που πρώτος είχε καθιερώσει ο Χαρίλαος Τρικούπης. Στη συνέχεια, η επικράτεια χωρίστηκε σε δεκατρείς περιφέρειες. Από το 1994 το σύνολο των αρμοδιοτήτων της παλιάς νομαρχίας μεταβιβαζόταν στην αιρετή πλέον, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και στα όργανά της: το Νομάρχη, το Νομαρχιακό Συμβούλιο και τις Νομαρχιακές Επιτροπές.
Το 1997 ψηφίστηκε ο νόμος «Ιωάννης Καποδίστριας». Οι πρωτοβάθμιοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης επανακαθορίστηκαν με πληθυσμιακά και χωροταξικά κριτήρια . Ειδικότερα, το πρόγραμμα «Καποδίστρια» και οι μεταγενέστερες μικρές τροποποιήσεις του δημιούργησαν 901 δήμους και 130 κοινότητες, από τους 369 δήμους και τις 5.554 κοινότητες της απογραφής του 1991.

Σύντομη  ιστορία της κοινότητας Βενεράτου

  •  Την περίοδο της τουρκοκρατίας η κοινότητα Βενεράτου υπάγεται στο  Δήμο Δαφνών (περιλάμβανε τα χωριά Δαφνές ,Βενεράτο, Σινάπι,Κανλί Καστέλι,Φορτέτσα, Γένα, Κόλενα, Καλού, Ρουκάνι,Καρκαδιώτισσα και Γαλένι) στον οποίο δήμαρχοι διετέλεσαν την περίοδο 1879 -1881  ο οπλαρχηγός Δημ. Ζουδιανός από Δαφνές και πάρεδροι ο Χατζή Τζελέπης Τζεβράκης και ο Χαρ. Σακαλάκης, αργότερα το 1881 ο Ιωαννης Καλαιτζάκης και πάρεδρος ο Μελέκ Βέης Αμαργιαλάκης  Το 1889 ο οπλαρχηγός Αντώνης Ξενάκης ή Τζαγκαραντώνης εκλέγεται με μεγάλη διαφορά δήμαρχος αλλά αρνείται να συνεργαστεί με τις τούρκικες αρχές και γι' αυτό καταδιώκεται. Αξίζει να σημειώσουμε ότι την περίοδο αυτή οι περισότεροι δήμαρχοι ήταν μουσουλμάνοι, ο δημος Δαφνών αποτέλεσε μια από τις λίγες εξαιρέσεις όπου την θέση κατείχε χριστιανός.
  • Την αυτόνομη περίοδο της Κρητικής Πολιτείας ,πάλι στο  διευρυμένο  Δήμο Δαφνών, δήμαρχος για 12 χρόνια (1898 - 1910)  διετέλεσε ο οπλαρχηγός Αντώνης Ξενάκης ή Τζαγκαραντώνης από το Βενεράτο.
  • Την περίοδο του μεσοπολέμου με την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα οι δήμοι καταργούνται. Το 1918 διενεργούνται εκλογές τις οποίες κέρδισε ο Τζαγκαραντώνης με αντίπαλο τον Παπαδάκη Γεώργιο. Το 1932 έως και τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο στην κοινότητα Βενεράτου διετέλεσε πρόεδρος ο Μαυρονύκτης Εμμανουήλ με αντιπρόεδρο τον Παπαδάκη Μάρκο ο οποίος συνέχισε και την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής  ( εκτελέστηκε μαζί με τον γιο του από τους Γερμανούς το 1942 - 62 μάρτυρες)  στην συνέχεια ανέλαβαν  οι Ξενάκης Αντρέας και Καραβελάκης Γεώργιος
  • 
    Ξενάκης Γε.
    
  • Την μετακατοχική περίοδο πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μαυρονύκτης Νικόλαος με αντιπρόεδρο τον Βολιτάκη Νικόλαο (Χρονονικολής). Την περίοδο αυτή έγινε το μεγάλο έργο  της υδροδότησης του χωριού.Λίγες μέρες πριν ολοκληρωθεί το δίκτυο ο πρόεδρος απεβίωσε και τη θέση του πήρε ο αντιπρόεδρος.
  • Το 1954 -1964 πρόεδρος της κοινότητας διετέλεσε ο Βαρούχας Γεώργιος του Ιωάννου (Σταματογιώργης) με αντιπρόεδρο τον Ξενάκη Δημήτριο
  • Από το 1965 μέχρι και το 1972 ο Ξενάκης Γεώργιος
  • 
    Σκαλανιωτάκης Νικ.
    
  • Από την μεταπολίτευση 1973 - 1982 ο Σκαλανιωτάκης Νικόλαος
  • Από το 1982 - 1990 o Κλινάκης Νικόλαος του Αθανασίου.  
  • Από το 1990 - 1998 ο Παπαδάκης Γεώργιος του Εμμ.                                                             
  • Το 1998 καταργείται η κοινότητα Βενεράτου με τον Καποδίστρια και δημιουργείται ο Δήμος Τετραχωρίου με την συμετοχή των χωριών Βενεράτου, Αυγενικής, Κερασίων και Σίβας. Αρχικά ο Δήμος είχε προταθεί να ονομασθεί Πενταχωρίου με τη συμετοχή και της κοινότητας Δαφνών, μετά την αποχώρηση όμως της τελευταίας και την ένταξη της στο Δήμο Ηρακλείου ο νέος δήμος μετονομάσθηκε σε Δήμο Τετραχωρίου. Πρώτος Δήμαρχος εξελέγη πάλι ο Παπαδάκης Γεώργιος του Εμμ.
  • Το 2002 - 2010 ο Δήμος μετονομάζεται σε Δήμο Παλιανής (από το ομώνυμο μοναστήρι) και δήμαρχος εξελέγεται ο Μπολάκης Αριστείδης του Ζαχαρία από Αυγενική.
  • Το 2010 με τον "Καλλικράτη" ο Δήμος Παλιανής καταργείται και συνενώνεται με τον Δήμο Ηρακλείου.